การจัดตั้งศูนย์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานพระราชดำริ ให้จัดตั้งศูนย์แห่งนี้ เป็นศูนย์บริการและพัฒนาเพื่อส่งเสริมอาชีพให้กับราษฎรที่อยู่ในพื้นที่ราบของจังหวัดแม่ฮ่องสอน นอกจากนั้นยังมีศูนย์ซึ่งเป็นศูนย์สาขาย่อย ได้แก่ ศูนย์ศึกษาและพัฒนาในสอยตามพระราชดำริ
“ศูนย์บริการและพัฒนาลุ่มน้ำปายตามพระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้เริ่มดำเนินการตามแนวพระราชดำริตั้งแต่ปี 2522 เป็นต้นมา ในลักษณะของ “ศูนย์พัฒนา” โดยดำเนินการศึกษาค้นคว้าทดลองด้านการเกษตรเป็นหลัก ต่อมาได้นำผลการศึกษาค้นคว้าทดลองขยายผลสู่ราษฎรในรูปของ“ศูนย์บริการและพัฒนา” มีกิจกรรมดำเนินงานในการพัฒนาและส่งเสริมอาชีพในด้านการเกษตร ปศุสัตว์และประมง การฟื้นฟูและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ การพัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎรและการพัฒนาการท่องเที่ยว โดยมีหน่วยงานหลักร่วมดำเนินงาน จำนวน 11 หน่วยงาน และมีศูนย์บริการและพัฒนาลุ่มน้ำปายตามพระราชดำริ เป็นหน่วยงานกลางในการดำเนินงาน ซึ่งผลการดำเนินงานในระยะที่ผ่านมาประสบผลสำเร็จตามเป้าหมายที่วางไว้ในระดับหนึ่งทั้งด้านการพัฒนาแหล่งน้ำ การฟื้นฟูและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ การพัฒนาส่งเสริมอาชีพด้านการเกษตร ปศุสัตว์และประมง การส่งเสริมงานศิลปาชีพและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎร อย่างไรก็ตาม ยังมีความจำเป็นที่จะต้องดำเนินงานต่อเนื่องต่อไป เพื่อสนองพระราชดำริให้ถูกต้องครบถ้วน สมบูรณ์และมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ตลอดจนแก้ไขปัญหาหลักที่ราษฎรยังคงเผชิญอยู่เดิม คือ ปัญหาความยากจน รวมทั้งสอดคล้องกับสถานการณ์ต่างๆ ที่เปลี่ยนแปลงไป และสอดคล้องกับกระบวนการพัฒนาประเทศโดยรวม ที่ยึดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นกรอบแนวทางการดำเนินงาน ดังนั้น จึงได้จัดทำ “แผนแม่บท ศูนย์บริการและพัฒนาลุ่มน้ำปายตามพระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน พ.ศ. 2555–2559” ขึ้น เพื่อใช้แผนเป็นเครื่องมือชี้นำการดำเนินงานประสานจัดสรรทรัพยากร และติดตามผลการดำเนินงานให้เป็นตามแนวพระราชดำริที่พระราชทานไว้เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน
วิสัยทัศน์
ในการดำเนินงานเพื่อสนองพระราชดำริที่พระราชทานให้ไว้และหลักการเหตุผลดังกล่าว จึงกำหนดวิสัยทัศน์การพัฒนา ดังนี้
“แหล่งสืบสานเรียนรู้ตามรอยยุคลบาท มุ่งบริการและพัฒนายกระดับความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตของประชาชน และเสริมสร้างความมั่นคงของชุมชนและประเทศ”
วัตถุประสงค์
วัตถุประสงค์หลัก เพื่อสนองพระราชดำริที่พระราชทานให้ไว้อย่างมีประสิทธิภาพ
วัตถุประสงค์เฉพาะ
1. รวบรวมองค์ความรู้ด้านการเกษตร ที่สอดคล้องกับสภาพพื้นที่และวิถีชีวิตของประชาชน และสาธิตแสดงไว้ในลักษณะพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติที่มีชีวิต
2. ให้บริการและพัฒนาเพื่อการขยายผลตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในลักษณะศูนย์บริการและพัฒนาต้นแบบในชุมชน เพื่อยกระดับความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตของประชาชน
3. อนุรักษ์ฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และพัฒนาชุมชนเพื่อเสริมสร้างความมั่นคงในพื้นที่ตามแนวพระราชดำริ
4. พัฒนาส่งเสริมการท่องเที่ยวสืบสานตามรอยยุคลบาทเพื่อการเรียนรู้ และสร้างอาชีพสร้างรายได้เพิ่มให้ประชาชน
ไปเที่ยว
